Mbetjet e ushqimit gjatë prodhimit dhe konsumit
Mbetjet e ushqimit ndodhin në të gjitha fazat e zinxhirit ushqimor: nga ferma tek shpërndarja, tek shitësit me pakicë dhe konsumatori. Siç shkruhet nga Harvard T.H. Chan School of Public Health në “The Nutrition Source – Food Waste, arsyet përfshijnë humbjet nga myku, dëmtuesit ose kontrolli joadekuat i klimës; humbje nga gatimi; dhe mbetjet e qëllimshme të ushqimit.
Arsyet kryesore për mbetjet e ushqimit:
- Humbjet nga myku, dëmtuesit ose kontrolli joadekuat i klimës
- Humbje nga gatimi
- Mbetjet e qëllimshme të ushqimit
Kategorizimi i mbetjeve të ushqimit
Mbetjet e ushqimit kategorizohen ndryshe në bazë të vendit ku ndodhen:
- Humbja e ushqimit: Ndodh para se ushqimi të arrijë te konsumatori për shkak të problemeve në fazat e prodhimit, ruajtjes, përpunimit dhe shpërndarjes.
- Mbetjet e ushqimit: Ushqimi i përshtatshëm për konsum, por që hidhet me vetëdije në fazat e shitjes me pakicë ose të konsumit.
Efektet e mbetjeve të ushqimit
Ushqimi i tretur ka efekte të gjera, si në nivel kombëtar ashtu edhe në nivel global.
Në SHBA:
- Deri në 40% e ushqimit të prodhuar mbetet i pangrënë.
- Rreth 95% e ushqimeve të hedhura përfundon në deponi.
- Është komponenti më i madh i mbetjeve të ngurta komunale me 21%.
- Në vitin 2014, u krijuan më shumë se 38 milion ton mbetje ushqimore, me vetëm 5% të devijuar nga vendet për hedhurina dhe inceneratorët për kompostim.
- Dekompozimi i mbetjeve ushqimore prodhon metan, një gaz i fortë serrë që kontribuon në ngrohjen globale.
Globalisht:
- Një e treta e ushqimit të prodhuar hidhet pa u ngrënë, duke shkaktuar një ngarkesë të shtuar në mjedis.
- Reduktimi i mbetjeve ushqimore me 15% mund të ushqejë më shumë se 25 milionë amerikanë çdo vit.
Përfitimet e reduktimit të mbetjeve ushqimore
Reduktimi i mbetjeve ushqimore ofron disa përfitime të rëndësishme:
- Kursime të kostos së punës përmes trajtimit, përgatitjes dhe ruajtjes më efikase të ushqimit.
- Kursime të kostos kur blini vetëm aq ushqim sa nevojitet, duke shmangur kostot shtesë të asgjësimit.
- Zvogëlimi i emetimeve të metanit nga deponitë dhe një gjurmë më e ulët e karbonit.
- Menaxhim më i mirë i energjisë dhe burimeve, duke parandaluar ndotjen e përfshirë në rritjen, prodhimin, transportin dhe shitjen e ushqimit.
- Komuniteti përfiton nga ushqimet e dhuruara, të paprekura dhe të sigurta që përndryshe do të hidheshin jashtë.
Zgjidhje të propozuara për mbetjet ushqimore
Iniciativat Globale:
- Objektivi 12 i Zhvillimit të Qëndrueshëm për konsum dhe prodhim të përgjegjshëm përfshin dy tregues për matjen dhe reduktimin e humbjeve dhe mbetjeve
Rekomandime për reduktimin e mbetjeve ushqimore
Qeveritë shtetërore dhe lokale:
- Përfshijnë parandalimin e mbetjeve ushqimore në fushata edukative dhe programe komunale të kompostimit.
- Ofrimi i kredive tatimore për fermerët që dhurojnë prodhime të tepërta.
Bizneset:
- Restorantet, dyqanet ushqimore dhe shërbimet ushqimore të miratojnë praktika për reduktimin e mbetjeve.
- Supermarketet të shesin produkte të dëmtuara ose gati të skaduara me çmime të zbritura.
- Restorantet të ofrojnë porcione më të vogla dhe të dhurojnë ushqimin e tepërt.
Fermat:
- Vlerësojnë humbjet e ushqimit gjatë përpunimit, shpërndarjes dhe ruajtjes.
- Shesin prodhime “të shëmtuara” në tregjet e fermerëve.
- Dhurojnë prodhime të freskëta në bankat e ushqimit me një normë të reduktuar.
Konsumatorët:
- Mësojnë kur ushqimi është i sigurt dhe i ngrënshëm, si të gatuajnë dhe ruajnë ushqimin siç duhet, dhe si të kompostojnë.
