Bota konsumoi sasi rekord nafte, qymyri dhe gazi vitin e kaluar, duke e çuar ndotjen me karbon që ngroh planetin në një nivel të ri, sipas një raporti të botuar të enjten, duke shkatërruar shpresat e shkencëtarëve të klimës se emetimet globale të energjisë mund të kenë arritur kulmin, raporton CNN.
Rritja e emetimeve të lidhura me energjinë
Rritja e karburanteve fosile çoi në një rritje prej 2.1% të emetimeve të lidhura me energjinë vitin e kaluar, duke i shtyrë ato mbi 40 miliardë tonë metrikë për herë të parë, sipas raportit të publikuar të enjten nga Instituti i Energjisë.
Raporti përshkruan një pamje të zymtë të një bote që përpiqet të largohet nga karburantet fosile që ngrohin planetin, edhe kur ndikimet e krizës klimatike po bëhen më intensive dhe më vdekjeprurëse.
Nxehtësia ekstreme dhe ndikimet e klimës
Nxehtësia ekstreme brutale po djeg aktualisht pjesë të mëdha të planetit. Një valë nxehtësie e paprecedentë po përshkon pjesë të mëdha të SHBA-së, e cila gjithashtu po përballet me zjarre vdekjeprurëse, stuhi dhe përmbytje të rënda. Qindra njerëz kanë vdekur ndërsa temperaturat u rritën në 120 gradë Fahrenheit (48.9°C) gjatë pelegrinazhit vjetor Haxh në Mekë, Arabi Saudite. Dhe India aktualisht po përballet me një valë të nxehtësisë vdekjeprurëse të verës, e cila ka vrarë dhjetëra njerëz.
Përpjekjet për energji të ripërtëritshme dhe kërkesa globale për energji
Raporti gjithashtu tregon se edhe pse bota po shton nivele rekord të energjisë së pastër, të ripërtëritshme, kërkesa globale për energji po rritet aq shpejt sa karburantet fosile po mbushin boshllëqet.
Viti i kaluar ishte “një vit tjetër rekord për botën tonë të uritur për energji,” tha Juliet Davenport, presidente e Institutit të Energjisë. “Energjia është qendrore për përparimin njerëzor,” shtoi ajo. “Ajo është gjithashtu qendrore për mbijetesën tonë.”
Konsumi global i naftës, qymyrit dhe gazit u rrit me 1.5% në vitin 2023. Vitin e kaluar, bota konsumoi më shumë se 100 milion fuçi në ditë për herë të parë, gjeti raporti. SHBA mbeti prodhuesi më i madh i naftës, duke rritur prodhimin e saj me 8% vitin e kaluar.
Në përgjithësi, përqindja e karburanteve fosile në përzierjen globale të energjisë për vitin 2023 mbeti kryesisht e njëjtë në 81.5%, duke rënë vetëm me 0.5% nga viti i kaluar. Rritja e karburanteve fosile ishte veçanërisht e fortë në ekonomitë në zhvillim, gjeti raporti.
Konsumi i karburanteve fosile i Indisë u rrit me 8% vitin e kaluar dhe, për herë të parë ndonjëherë, vendi përdori më shumë qymyr se Evropa dhe Amerika Veriore, të kombinuara.
Në Kinë, përdorimi i karburanteve fosile arriti në një rekord të ri të lartë në vitin 2023, duke u rritur me 6%, ndërsa përfundimi i bllokimeve të zgjatura të Covid çoi në një rikthim të karburanteve fosile. Megjithatë, përqindja e karburanteve fosile në përzierjen e përgjithshme të energjisë së vendit është në rënie, ndërsa Kina vazhdon të shtojë sasi të mëdha të energjisë së ripërtëritshme.
Zhvillime pozitive në përdorimin e energjisë në ekonomitë e avancuara
Raporti tregon gjithashtu disa zhvillime pozitive. Përdorimi i karburanteve fosile në ekonomitë kryesore të përparuara ka të ngjarë të ketë arritur kulmin dhe po fillon të bjerë, thekson studimi. Në SHBA, karburantet fosile ranë në 80% të totalit të energjisë së konsumuar. Në Evropë, karburantet fosile përbënin më pak se 70% të përzierjes së energjisë për herë të parë që nga Revolucioni Industrial, të nxitura nga kërkesa e reduktuar dhe rritja e energjisë së ripërtëritshme.
Prodhimi i energjisë nga burimet e rinovueshme, duke përjashtuar energjinë hidrocentrale, u rrit me 13% pothuajse tërësisht për shkak të një bumi të erës dhe diellit, sipas raportit, megjithëse rritja e burimeve të rinovueshme nuk ishte e mjaftueshme për të përballuar rritjen e kërkesës globale për energji, e cila u rrit me 2% në 2023.
“Në një vit ku ne kemi parë kontributin e burimeve të rinovueshme duke arritur një rekord të ri, kërkesa globale për energji gjithnjë në rritje do të thotë se pjesa që vjen nga lëndët djegëse fosile ka mbetur praktikisht e pandryshuar,” tha Simon Varley, nënkryetar dhe kreu i energjisë dhe burimeve natyrore në firma KPMG, e cila është bashkë autore e raportit.
Për të kufizuar ngrohjen globale në 1.5 gradë Celsius mbi nivelet para-industriale, një objektiv për të cilin vendet kanë rënë dakord në Marrëveshjen e Parisit në 2015, bota duhet të përgjysmojë emetimet deri në fund të kësaj dekade.
