Ndotja e ajrit është një nga epidemitë më të mëdha globale, përgjegjëse për vdekjen e të paktën shtatë milionë njerëzve çdo vit. Ekspozimi i vazhdueshëm ndaj ajrit të ndotur rrit rrezikun e sëmundjeve shëndetësore dhe vdekjes së parakohshme. Kjo krizë mjedisore duhet të trajtohet përpara se të bëhet e pakthyeshme.
Revolucioni industrial dhe efektet e tij
Revolucioni Industrial (1820-1840) shënoi fillimin e prodhimit mekanik dhe përdorimit masiv të qymyrit dhe hekurit, duke rritur ndotjen e ajrit. Qytetet industriale u mbushën me emetime të larta, duke përkeqësuar cilësinë e ajrit. Deri në vitin 1970, Europa dhe Amerika e Veriut kontribuan më shumë se 80% të emetimeve globale të dioksidit të squfurit (SO2), shkruan earth.org.
Ngjarjet kryesore të shekullit të 20-të
Smogu i madh i Londrës (1952)
Në dhjetor të vitit 1952, Londra u mbulua nga një smog i dendur që shkaktoi vdekjen e parakohshme të rreth 12,000 njerëzve. Kjo çoi në miratimin e Aktit të Ajrit të Pastër në 1956, duke reduktuar ndotjen nga aktivitetet industriale.
Shiu acid
Shiu acid, i identifikuar në vitet 1960, u bë një problem madhor mjedisor, duke shkaktuar acidifikimin e ujërave dhe humbjen e biodiversitetit. Marrëveshjet ndërkombëtare, si Konventa e 1979 mbi Ndotjen Ndërkufitare të Ajrit me rreze të gjatë (LRTAP), ndihmuan në reduktimin e emetimeve të SO2 dhe NOx.
Ndikimi i Ozonit në Nivelin e Tokës
Ozoni në nivelin e tokës, një ndotës dytësor, u bë problem në vitet 1980, duke shkaktuar probleme të frymëmarrjes dhe rritje të vdekshmërisë së parakohshme. Përpjekjet për reduktimin e tij u intensifikuan në SHBA dhe vende të tjera.
Ndryshimet e kohëve të fundit
Azia, veçanërisht Kina dhe India, janë bërë qendrat e ndotjes së ajrit. Urbanizimi i shpejtë dhe industrializimi kanë përkeqësuar cilësinë e ajrit. Ndërsa vendet e zhvilluara kanë përmirësuar cilësinë e ajrit, shumë vende në zhvillim ende vuajnë nga ndotja e lartë për shkak të infrastrukturës së dobët dhe teknologjisë së vjetruar.
Ndotja e ajrit sot
OBSH raporton se 91% e popullsisë globale jeton në vende ku cilësia e ajrit është nën standardet. Grimcat e pezulluara (PM2.5) janë një nga kontribuesit kryesorë të problemeve shëndetësore, duke përfshirë sëmundjet e zemrës dhe kancerin.
Perspektiva e së ardhmes
Zgjidhjet për ndalimin e ndotjes së ajrit përfshijnë mbylljen e termocentraleve ndotëse, kalimin në energji të rinovueshme, përmirësimin e transportit publik dhe menaxhimin e mbetjeve. Përpjekjet e koordinuara janë thelbësore për të mbrojtur shëndetin e njerëzve dhe mjedisin për brezat e ardhshëm.
