Koncepti i qyteteve 15-minutëshe është një ide e re në qarqet e planifikimit urban. Qytetet 15 minutëshe propozojnë një transformim rrënjësor të peizazheve të qytetit, duke parashikuar lagje ku të gjitha shërbimet thelbësore janë 15-minuta në këmbë, me biçikletë ose udhëtim me transport publik. Ky vizion i komuniteteve të gjalla e të ecjes premton një të ardhme më të gjelbër, por gjithashtu ka ndezur debate të ashpra dhe madje edhe teori konspirative.
Koncepti 15-minutësh i qytetit nuk është krejtësisht i ri. Ai bazohet në dëshirën e kahershme për komunitete të lidhura mirë me shërbime thelbësore si dyqanet, shkollat, objektet e kujdesit shëndetësor dhe vendet e punës lehtësisht të qasshme.
Urbanisti francezo-kolumbian Carlos Moreno e zyrtarizoi konceptin në vitin 2015, pas një kërkimi të gjerë. Ideja fitoi tërheqje të konsiderueshme kur Parisi e përqafoi atë në 2019, me kryebashkiakun Anne Hidalgo që e bëri atë një gur themeli të fushatës së saj të rizgjedhjes.
Përfitimet e këtyre qyteteve janë të shumanshme. Duke i bërë të arritshme shumicën e punëve ditore pa makinë, qytetet 15-minutëshe synojnë të ulin ndjeshëm përdorimin e makinës. Kjo përkthehet në më pak bllokim trafiku, ulje të ndotjes së ajrit dhe zhurmës dhe një mjedis më të shëndetshëm për të gjithë.
Inkurajimi i ecjes dhe çiklizmit si mënyra kryesore të transportit promovon aktivitetin fizik dhe krijon një sferë publike më të gjallë. Kjo nxit një ndjenjë më të fortë të komunitetit dhe ndërveprimit social midis banorëve. Përdorimi më i vogël i makinave përkthehet drejtpërdrejt në emetime më të ulëta të karbonit, një hap vendimtar në luftimin e ndryshimeve klimatike. Për më tepër, qytetet 15-minutëshe shpesh i japin përparësi hapësirave të gjelbra dhe infrastrukturës së qëndrueshme, duke kontribuar më tej në përfitimet mjedisore.
Një qytet 15-minutësh, ku çdo gjë është lehtë e arritshme mund të ju bëjë të ndiheni më pak të stresuar! Një studim nga Universiteti i Queensland tregoi se njerëzit në një lagje ku çdo gjë është e arritshme me këmbë ndiheshin më të qetë se ata që mbështeten shumë në makina. Kjo mund të jetë për shkak se ka më pak zhurmë trafiku, më shumë mundësi për të ushtruar në parqe dhe më shumë mundësi për të biseduar me fqinjët. Duke hequr dorë nga udhëtimet e gjata dhe dhimbjet e kokës që vijnë me to, qytetet 15-minutëshe mund t’ju çlirojnë mendjen dhe ta bëjnë jetën më të relaksuar dhe të këndshme.
Qytetet në mbarë botën po përballen me sfidat e ndotjes, mbipopullimit dhe nevojës urgjente për zhvillim të qëndrueshëm. Ky koncept inkurajon një zhvendosje drejt komuniteteve që mund të ecin, të lidhura mirë, duke i dhënë përparësi një qasjeje të përqendruar te njerëzit dhe një mjedisi më të shëndetshëm.
