Pajisjet e gatimit që nuk ngjiten, ambalazhet ushqimore që rezistojnë yndyrën dhe veshjet që janë rezistente ndaj ujit janë produkte që bëjnë jetën tonë të përditshme më të lehtë, por kjo lehtësi vjen me një kosto.
Çka janë PFAS?
- Klasë kimikatesh: PFAS (për- dhe polifluoroalkil substanca) janë kimikate të prodhuara nga njeriu.
- Karakteristikat: Rezistente ndaj ujit dhe yndyrës.
- Toksiciteti: PFAS janë toksike paraqesin rreziqe të konsiderueshme për shëndetin.
- Pseudonimi: “Kimikatet e përhershme” sepse janë pothuajse të pazhbëshme.
- Gjenden kudo – në shtëpi, zyra, supermarkete.
Problemi me rregullat dhe informimin
Një nga problemet kryesore me rregullimin e kimikateve PFAS është mungesa e detyrimit për prodhuesit që të informojnë konsumatorët për përdorimin e këtyre kimikateve në produktet e tyre. Kjo do të thotë që konsumatorët shpesh nuk janë të vetëdijshëm për praninë e PFAS në artikujt që ata përdorin çdo ditë.
Për më tepër, Agjencia e Mbrojtjes së Mjedisit (EPA) nuk rregullon ose teston shumicën e kimikateve PFAS, duke lënë kështu një hapësirë të madhe për përdorimin e pakontrolluar të këtyre substancave potencialisht të dëmshme. Kjo mungesë e rregullimit dhe informimit të duhur përbën një problem serioz për shëndetin publik dhe mjedisin.
Efektet shëndetësore të PFAS
Ekspozimi ndaj kimikateve PFAS është lidhur me një sërë rreziqesh shëndetësore, duke përfshirë kancerin e veshkave dhe testikujve, çrregullimet hormonale, problemet e mëlçisë dhe tiroides, ndërhyrjen në efektivitetin e vaksinave, dëmtimin riprodhues dhe zhvillimin abnormal të fetusit.
Studimi C8
Studimi C8 monitoroi shëndetin e rreth 69,000 njerëzve në Virxhinia Perëndimore, të cilët ishin ekspozuar ndaj PFAS në ujin e pijshëm. Pavarësisht se efektet kryesore të PFAS ishin të njohura për shkencëtarët dekada më parë, këto informacione nuk u zbuluan për EPA ose publikun.
Çka thonë studimet e pavarura?
Studimet e pavarura kanë treguar se PFAS janë toksike për të rriturit dhe veçanërisht për fëmijët, duke u akumuluar në trupin e një fëmije para lindjes. Kjo është alarmuese pasi PFAS janë zbuluar në qumështin e gjirit, gjakun e kordonit të kërthizës dhe në gjakun e 98% të pjesëmarrësve në një Anketë Kombëtare të Shëndetit dhe Ushqimit.
PFAS në veshje
Kimikatet PFAS përdoren gjerësisht në veshjet, këpucët dhe aksesorët tanë. Këto kimikate shkaktojnë ndotje në çdo fazë të prodhimit dhe konsumatorët mund të ekspozohen drejtpërdrejt gjatë përdorimit të veshjeve. Gjithashtu, veshjet e trajtuara me PFAS çlirojnë kimikate në mjedis kur hidhen ose digjen.
Në përgjigje të presionit të konsumatorëve dhe organizatave mjedisore, disa marka të njohura si Levi Strauss & Co., Victoria’s Secret dhe Deckers Brands kanë hequr PFAS nga produktet e tyre. Ndërkohë, marka të tjera si Ralph Lauren dhe Patagonia Inc. kanë bërë angazhime për të bërë të njëjtën gjë.
Masa për t’u mbrojtur nga PFAS
- Kontrolli i markave: Kontrolloni faqen e internetit të markës për informacion nëse kanë eliminuar PFAS.
- Kontaktimi me shërbimin e klientit: Pyetni drejtpërdrejt për praninë e PFAS në produkte.
- Etiketa mashtruese: Mos u mashtroni nga etiketat “pa PFOA” ose “pa PFOS”.
PFAS në ujë dhe ushqim
Sistemet e ujit në 50 shtete të SHBA janë kontaminuar nga më shumë se 5000 vende të ndotura. EPA ka vendosur kufizime për gjashtë kimikate PFAS, dhe testimi e filtrimi me metoda si osmoza e kundërt dhe karboni i aktivizuar mund të ndihmojnë në uljen e ndotjes.
PFAS kanë infiltruar gjithashtu sistemin ushqimor përmes paketimeve dhe mjeteve të gatimit. Në përgjigje, FDA ka ndaluar disa PFAS në paketimet ushqimore, dhe ligjet në Kaliforni dhe Nju Jork kanë ndaluar PFAS në paketimet ushqimore me bazë letre që nga viti 2023.
